ၿမတ္ဘုရား

လာေရာက္လည္ပတ္ၾကသူမ်ားရႊင္လန္းခ်မ္းေျမၾကပါေစ
picoodle.com

ၿမန္မာစံေတာ္ခ်ိန္

Saturday, April 21, 2018

နည္းပညာ ၃

Relay နွင့္ ပတ္သက္တဲ႕ အေၾကာင္း
====================
Basic Electronic Engineering
ကုိမ်ိဳးအီလက္ထေရာနစ္

၁။ Relay ဆုိတာ Electro Mechanical Switch အမ်ိဳးအစား တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ Inductance ႏွင့္ ပတ္သက္တဲ႕ Effect ေတြကုိ အေျခခံၿပီးေတာ့ ၿပဳလုပ္ထားတဲ႕ Switch အမ်ိဳးအစားပါ။

၂။ Relay ရဲ႕ အတြင္းပုိင္းမွာ Coil တစ္ခု ပါ၀င္ပါတယ္။ အဆုိပါ Coil ကုိ Power Supply တစ္ခု ေပးလုိက္တဲ႕ အခါမွာ Induced ျဖစ္သြားၿပီးေတာ့ ၄င္းရဲ႕ ေဘးပတ္၀န္းက်င္မွာ Magnetic Field တစ္ခုကို ျဖစ္ေစတာပါ ။ အဆုိပါ Field ကေန ၄င္းရဲ႕ ေဘးမွာ ရွိတဲ႕ Switch ကုိ  အေနအထား ေတြ ေျပာင္းလဲလုပ္ေဆာင္ေစတာပဲဲဲၿဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Relay ေတြရဲ႕ Schmetic Symbol ေတြကုိ ေလ့လာတဲ႕ အခါမွာ Coil ပုံစံေလး တစ္ခုရယ္ ႏွင့္ Switch ပုံစံေလး တစ္ခုကုိ ထည့္သြင္းေရးဆြဲၾကတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဆုိပါ Coil အပုိင္းႏွင့္ Switch အပုိင္းဟာ တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု ဆက္သြယ္ခ်ိတ္ဆက္ထားျခင္း မရွိၾကပါဘူး။ (Electrically အရဆုိရင္ တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခုက Isolated ျဖစ္ေနၾကပါတယ္။)

၃။ အေျခခံအက်ဆုံးအေနနဲ႕ Switch ကေတာ့ SPST(Single Pole Single Throw) အမ်ိဳးအစားပုုံစံ Switch အမ်ိဳအစား ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ၾကိမ္မွာ Switch က တစ္ေနရာကုိ ေရာက္ရွိေနမယ္ ဆုိရင္ Open ျဖစ္ေနမယ္ ။ ေနာက္တစ္ၾကိမ္မွာ Closed ျဖစ္ေနမယ္ ဆုိတဲ႕ သေဘာပါ။ ေအာက္မွာ ပုံေတြကုိ ေလ့လာႏုိင္ပါတယ္။

၄။ ေနာက္တစ္ခ်က္အေနနဲ႕ Relay ေတြရဲ႕ Cover ကုိ Plastic အၾကည္နဲ႕ တည္ေဆာက္ထားတဲ႕ Relay အမ်ိဳးအစားေတြ ရွိၾကသလုိ ၊ Plastic အမဲေရာင္ႏွင့္ ကုိယ္ထည္တစ္ခုလုံးကုိ Seal ျပဳလုပ္ၿပီးေတာ့ ျဖစ္ေစ ၊ Plastic အျပာေရာင္ႏွင့္ ကုိယ္ထည္တစ္ခုလုံးကုိ Seal ျပဳလုပ္ၿပီးေတာ့ ျဖစ္ေစ တည္ေဆာက္ထားၾကတဲ႕ Relay ပုံစံေတြလည္း ၿပည္တြင္းမွာ အလြယ္တကူ ၀ယ္လုိ႕ ရႏုိင္ၾကပါတယ္။ အဆုိပါ Plastic ႏွင့္ Seal ျပဳလုပ္ထားတဲ႕ ကုိယ္ထည္ရဲ႕ အျပင္မွာေတာ့ Pin ေတြကုိသာ ထုတ္ထားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လုိ႕မ်ား Induced Effect ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လက္ေတြ႕ အေနနဲ႕ ျမင္ခ်င္တယ္ ဆုိရင္  ကုိယ္ထည္မွာ Plastic အၾကည္ေရာင္ႏွင့္တည္ေဆာက္ထားတဲ႕ Relay ေတြကုိ ေလ့လာႏုိင္ပါတယ္။ အဆုိပါ Relay မွာ ဆုိရင္ Power Source တစ္ခု ေပးလုိက္တာႏွင့္ အတြင္းထဲက Coil ကေန Induced ေၾကာင့္ Switch ေတြ Open ျဖစ္သြား ၊ Closed ျဖစ္သြားတဲ႕ အေျခအေနကုိ ေတြ႕ျမင္ႏုိင္မွာပဲျဖစ္ပါတယ္။

၅။ Relay ေတြမွာလည္း ဘယ္ေလာက္ Ampere မွာသာ Operate ျပဳလုပ္ႏုိင္တယ္ ဆုိတဲ႕ Current Rating သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ရွိၾကပါတယ္။ အၾကမ္းဖ်ဥ္းအေနနဲ႕ Ampere Rating နည္းနည္းမွာ ဆုိရင္ Signal ပုိင္းဆုိင္ရာမွာ အသုံးျပဳရန္ အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ Ampere Rating မ်ားရင္ Power ပုိင္း ဆုိင္ရာမွာ အသုံးျပဳရန္ အတြက္ပဲျဖစ္ၾကပါတယ္။ မ်ားေသာ အားျဖင့္ 2A ရဲ႕ ေအာက္ဆုိရင္ Signal ပုိင္းဆုိင္ရာ Switch ေတြကုိ အသုံးျပဳဖုိ႕ပါ။ 2A ရဲ႕ အထက္ဆုိရင္ေတာ့ Power ပုိင္းဆုိင္ရာ Switching ေတြကုိ အသုံးျပဳဖုိ႕ပဲျဖစ္ပါတယ္။ Relay ​ေတြမွာ DC Volt တန္​ဖိုး​ေပးၿပီး​ေတာ့ Coil ကုိ Induced ျဖစ္​​ေစတာပါ ။ ဒါ​ေၾကာင္​့ 5V,12V,24V Relay ဆိုၿပီး​ေတာ့ ​ေျပာ​ေနၾကတာဟာ Coil ကုိ Induced ျဖစ္​​ေအာင္​​ေပးရမယ္​့ Voltage တန္​ဖိုး​ေတြပါ ။ Volt ကုိ ​ေျပာရင္​ Relay တစ္​လုံး အလုပ္​လုပ္​ဖို႔ (Coil ကုိ Induced) ျဖစ္​​ေစဖို႔ Amp Rating တန္​ဖိုး ဘယ္​​ေလာက္​လိုသလဲ ဆိုတာကုိ ​ေျပာရမွာပါ ။ ​ေအာက္​က ဇယားမွာ Coil Rating ဆိုၿပီး​ေတာ့  ​ေဖာ္​ျပ​ေပးထားပါတယ္​။ Switch ဘက္​က​ေန ဘယ္​​ေလာက္​ Volt and Current တန္​ဖိုးကုိ ခံႏိုင္​ရည္​ ႐ွိတယ္​ ဆိုတာကုိလည္​း ​ေအာက္​က ဇယားမွာ Contact Rating ဆိုၿပီး​ေတာ့  ထပ္​မံ​ေဖာ္​ျပ​ေပးထားပါတယ္​ ။ (ဥပမာ 250V 10A AC,  30V 10A DC ဆိုတာမ်ိဳးပါ။)

၆။ ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ Relay မွာ ရွိတဲ႕ Switch ေတြရဲ႕ အလုပ္လုပ္ေဆာင္ႏုိင္တဲ႕ ပုံစံ အတုိင္း Relay ကုိ အလုပ္လုပ္ေဆာင္ပုံေတြေအာက္ပါ အတုိင္းပဲ ခြဲျခားထားပါတယ္။

NO (Normally Open) အေျခအေန ဆုိတာကေတာ့ Relay ကုိ Power တစ္ခု မေပးခင္မွာ Relay မွာ ပါ၀င္တဲ႕ Switch ဟာ Open ျဖစ္ေနတဲ႕ အေျခအေနပါ။ Relay ကုိ Power ေပးလုိက္တဲ႕ အခါမွသာလ်င္ Relay မွာ ပါ၀င္တဲ႕ Switch ေတြဟာ Closed ျဖစ္သြားတဲ႕ အေျခအေနကုိ ဆုိလုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ 

NC (Normally Close) အေျခအေန ဆုိတာကေတာ့ Relay ကုိ Power တစ္ခု မေပးခင္မွာ Relay မွာ ပါ၀င္တဲ႕ Switch ဟာ Closed ျဖစ္ေနတဲ႕ အေျခအေနပါ။ Relay ကုိ Power ေပးလုိက္တဲ႕ အခါမွသာလ်င္ Relay မွာ ပါ၀င္တဲ႕ Switch ေတြဟာ Open ျဖစ္သြားတဲ႕ အေျခအေနကုိ ဆုိလုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။  NC ကေတာ့ NO ႏွင့္ ေျပာင္းျပန္ အေျခအေနကုိ ဆုိလုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

Latching Relay ဆုိတာကေတာ့ Relay ကုိ Power တစ္ခု ေပးလုိက္ရင္ Open or Closed ဆုိတဲ႕ အေျခအေန ထဲက အေျခအေန တစ္ခုကုိ Operate ျဖစ္ေနေစတာပါ။ တကယ္လုိ႕ Power ပိတ္လုိက္ေသာ္လည္း အဆုိပါ အေျခအေန တစ္ခုက ဆက္လက္ၿပီးေတာ့ ျဖစ္ေနဆဲ ကုိ ဆုိလုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အဆုိပါ Power ကုိ ပထမ အၾကိမ္ ပိတ္ၿပီးေတာ့ ေနာက္တစ္ၾကိမ္ ထပ္ေပးမွသာလ်င္ မူလ အေျခအေနက ျပန္ေျပာင္းသြားေစတာပဲျဖစ္ပါတယ္။

၇။ Relay ေတြနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ Switch ေတြရဲ႕ တည္ေဆာက္ပုံကုိ ခြဲျခားၿပီးေတာ့လည္း လုိအပ္ခ်က္ အလုိက္ ေအာက္ပါ အတုိင္း အသုံးျပဳ ႏုိင္ပါေသးတယ္။

SPST Relay ဆုိတာကေတာ့ Relay မွာ Pin ၄ ခု ပါ၀င္ပါမယ္။ အဆုိပါ Pin ၄ ခုမွာ Coil အတြက္က အသုံးျပဳဖုိ႕ Pin က ၂ ခုပါ ။ Switch အတြက္ကေတာ့ ၂ ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ပုံမွာ ျပထားပါတယ္။

SPDT Relay ဆုိတာကေတာ့ Relay မွာ Pin စုစုေပါင္း ၅ ခု ပါ၀င္ပါတယ္ ။ Coil ကုိ Power ေပးလုိက္ရင္ Switch ရဲ႕ အေျခအေန ၂ ခုထဲက အေျခအေန ၁ ခုကုိ Operate ျပဳလုပ္ေစတဲ႕ အမ်ိဳးအစားပါ။ Power ကုိ ေပးသြင္းတာ ရပ္တန္႕လုိက္လ်င္ မူလ အေျခအေန Switch ရဲ႕ Positiion ကုိ ျပန္ေရာက္သြားေစႏုိင္တဲ႕ အမ်ိဳးအစားပါ ။ Coil ကုိ Power ေပးလုိက္တဲ႕ အခါမွာ Relay ရဲ႕ အတြင္းထဲကေန Tick ဆုိတဲ႕ Switch ရဲ႕ အလုပ္လုပ္ပုံေလးကုိလည္း ၾကားရႏုိင္ပါတယ္။ ပုံမွာလည္း ျပထားပါတယ္။

DPST Relay ဆုိတာကေတာ့ Relay မွာ Pin စုစုေပါင္း ၆ ခု ပါ၀င္ပါမယ္။ Coil တစ္ခုႏွင့္ Switch အေနနဲ႕ ၂ စုံ ပါ၀င္ပါတယ္ ။ Relay ကုိ Power ေပးလုိက္တာႏွင့္ အဆုိပါ Switch ၂ စုံ စလုံးဟာ တစ္ၿပိဳင္နက္တည္း Operate ျပဳလုပ္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ပုံမွာလည္း ျပထားပါတယ္။

DPDT Relay ဆုိတာကေတာ့ Relay မွာ Pin စုစုေပါင္း ၈ ခုပါ၀င္ပါတယ္။ Coil တစ္ခုႏွင့္ SPDT Switch Pair ၂ စုံ ပါ၀င္ပါတယ္။ Relay ကုိ Power ေပးလုိက္တာနွင့္ အဆုိပါ SPDT အမ်ိဳးအစား Switch ၂ စုံ စလုံးက SPDT Relay လုပ္ေဆာင္ခ်က္တုန္းကအတုိင္း အလုပ္လုပ္ေစမွာပဲျဖစ္ပါတယ္။ SPDT ရဲ႕ အလုပ္လုပ္တဲ႕ ပုံစံႏွင့္ သေဘာတရာ အတူတူပါ။  SPDT မွာ Switch တစ္စုံ ေနရာမွာ DPDT မွာေတာ့ Switch ၂ စုံ ျဖစ္သြားျခင္းပဲကြာျခားပါတယ္။

ေက်းဇူးတင္ပါတယ္

ကုိမ်ိဳး (အီလက္ထေရာနစ္)

No comments:

Post a Comment

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...